Şangay, Asya'nın en uzun nehri olan Yangtze Nehri Deltası‘nda, Doğu Çin Denizi kıyısında, bir liman şehri. Zaten ismi de Çince'de "Deniz üstünde - Denize doğru" anlamına geliyor. Son 40 yılda yaşanan ekonomik başarılar sonucunda Şangay, 25 milyonluk nüfusuyla; dünyanın 8. ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin en kalabalık kenti oldu. 150 yıl önce basit bir balıkçı köyü olan Şangay, bugün modern dünyayı simgeliyor.

Kenti gezerken kendinizi; masal dünyasında çekilen bir bilimkurgu filmi izliyormuş hissediyorsunuz. Bu duyguyu, Klasik Çin mimarisi konakları arasından bir arada yükselen çok sayıda gökdelenler ve onların ultra tasarımları yaratıyor. Dünyada gökdelen yapımı için özel tasarlanmış kule vinçlerin % 60‘ının Şangay’da kurulmuş olduğunu öğrenince hiç şaşırmadım. Bunun yanında, Afyon Savaşı sonrası şehre yerleşen İngiliz ve Fransızlar, yerleştikleri bölgelerde kendi mimari stillerini de bu kente yansıtmışlar. Geleneksel Çin mimarisi ile birlikte kent, adeta mimari bir galeriyi andırıyor

.

Mimarideki zıtlık Şangay’ın neredeyse her yanında görülebilir. Bir anda karşınızda uluslararası lüks bir mağaza çıkarken hemen yanında yüz yıllık geleneksel bir aktara ya da şifacıya rastlayabilirsiniz. Oradan sapacağınız ara sokakta, ünlü geleneksel Şangay çorbası Yan Du Xian yudumlayıp az ilerisinde gösterişli bir restoranda Fransız mutfağı lezzetlerinin tadını çıkarabilirsiniz.

Bu modern şehir, bu özelliklerinin yanında ayrıca ülkenin ekonomi, finans, ticaret, lojistik, kültür ve sanat merkezi. Bu şehire kaldığınız süre boyunca müzeleri gezebilir, parklarında vakit geçirebilir, şehir turlarına katılarak turistik ve kültürel yerleri keşfedebilirsiniz.

Tarihçe

Şangay, 6.000 yıllık bir geçmişe sahip. İlk nüfus yerleşimi, Jin Hanedanı döneminde  başlamış. Önceleri balıkçılıkla geçinen şehir, daha sonra tuz üretimi veticaret limanı ile bölgede kendini gösterdi. Pazar büyük değildi. Köylü fakirdi, her şeyini kendi yapıyordu. XIV. yüzyıl sonrasında, Ming ve Qing hanedanlık dönemleri boyunca Şangay, özellikle iplik eğirme ve dokuma sanayilerinin gelişmesiyle zenginleşti. Bu dönemde denizaşırı ticaretin gelişmesiyle başta İngilizler olmak üzere Avrupalılar, Çin'den; ipek, porselen, kâğıt, barut, çay vb. alırken ekonomileri Çin’e karşı sürekli açık verdi. Onlar da Çin'in kendilerinden bir şeyler almasını bekliyorlardı. Ancak Çinliler; "Bizim her şeyimiz var, sizden alabileceğimiz bir şey yok." diyorlardı. Bu durumdan hoşlanmayan Batılı tüccarlar, Çin’e gizli, gizli afyon sokmaya ve halkı afyona alıştırmaya başladılar.

Halk arasında afyon bağımlılığı yaygınlaşınca Çin hükümeti afyonun ülkeye girişini yasakladı. Bunun üzerine İngilizler, Çin’e savaş açtılar. Savaşın gerekçesi olarak; serbest ticaret ilkelerinin çiğnenmesini öne sürdüler. 1839 yılında başlayan ve 1842’de sona eren afyon savaşlarında Çin yenildi. Nanking antlaşmasıyla Hong Kong’u İngilizlere bırakan Çin, aralarında Şangay’ın da bulunduğu beş limanı, Avrupalı tüccarlara açarak bu limanlarda her türlü denetleme ve el koyma hakkını kaybetti. Çin hukuk sistemi geçerliğini yitirdi. İngilizleri diğer batılı devletler takip etti. Şangay’ın bir bölümü Fransız’lara imtiyazlı bölge olarak verildi.

İngiliz sömürgeciliği ve Avrupalıların faaliyetleriyle birlikte gelişen ticaret, bu küçük balıkçı limanını, XX. yüzyılın başlarında Asya’nın en büyük ticaret limanlarından biri haline getirdi. Afyon savaşı öncesi 200 bin nüfusu olan Şangay, savaştan sonra çok gelişti ve 1930larda doğunun en büyük şehri oldu.  Bu cazip şehir, 1937 yılında Japonların saldırısına uğrayarak 2. Dünya Savaşı sonuna kadar Japon egemenliğinde kaldı. Savaş sonunda tekrar Çin yönetimine geçen şehir, komünist rejimle birlikte eski önemini yitirse de 1976 yılında yapılan ticari düzenlemelerle bazı imtiyazlara kavuşarak yeniden eski parlak günlerine döndü. Bugün için Şangay Çin’in en büyük ticaret ve finans merkezi olarak kabul ediliyor. Şangay Limanı, şu anda dünyanın en işlek konteyner limanı. Şangay Menkul Kıymetler Borsası, dünyanın en büyük beşinci borsası.

GÜNLÜK YAŞAM

Ne var ki Şangay'da halkın yüzde 40'ı fakir.  Bunların çoğu 6-8 katlı, 60-70 m²’lik apartman dairelerinde yaşıyor. Şangay'ın hızlı büyümeye başladığı yıllarda,  bu dairelerde 8-10 aile bir arada yaşıyorlardı. Şimdilerde en azından her aile bir odada yaşıyor. Bunları halka devlet dağıtıyor. Bir nevi öğrenci yurdu gibi…Şangay'da 2016 yılından sonra doğanlar sadece bir ev sahibi olabilecek. Ancak evlendiklerinde ikinci bir ev alabilecekler. Bugün evler, 20-30 yıl vadeli, ipotekli olarak alınabiliyor. Şangay'da ortalama bir evin fiyatı 1 milyon Yuan; yani 150 bin dolar civarında.  

40 yıl önce Çin'de otoyol yoktu. İlk oto yol 1984'de açıldı. 2021 sonu itibarıyla Çin, 169 000 Km otoyola sahipti. Şangay–Pekin otoyolu 1994’de, 6 şerit geliş, 6 şerit gidiş olarak açıldı. O zaman açılışa davetli yabancılar; "Çin'de bu kadar geniş yolda seyredecek arabayı nereden bulacaklar" diye gülmüş. Bugün otoyollar vızır, vızır işliyor.Şehirde sabahın erken saatlerinden akşamın geç saatlerine kadar, insanların gruplar halinde; parklarda, açık alanlarda Tai Chi felsefesi ile hareketler yaptığını görüyorsunuz. Ya da gruplar halinde parkın bir köşesinde müzik yaptıklarını, ayakla badminton oynadıklarını, bir başka köşede akıl oyunları oynadıklarını görüyorsunuz. Grup halinde yaşamayı seviyorlar.

Şangay’da Gezilecek Yerler

Şehri gezmenin yollarından biri "Hop on Hop Off" otobüsleri. Üç farklı güzergâhta dolaşan otobüsler ile neredeyse tüm şehri keşfedebilirsiniz. İstediğiniz durakta inip, gezer, aynı biletle, başka bir otobüsle şehri gezmeye devam edebilirsiniz. Bilet fiyatları 15 USD civarında. Diğer ülkelere göre oldukça ucuz. Bu üi hat boyunca neredeyse bütün şehri görebiliyorsunuz. İlk gün bu otobüslerle şehri keşfedip sonrasında kendi planınıza göre şehri detaylı incelemek daha doğru olur.                            

Bizim Sarı Irmak diye bildiğimiz Huangpu Nehri, kent merkezini oluşturan bölgeyi iki yakaya ayırıyor; Puxi (Eski şehir) ve Pudong (Yeni şehir). Puxi kentin daha geleneksel yüzünü barındırıyor. Pudong'un ise Çin kültürü ile alakası yok. Eğer geleneksel Çin kültürünü yakından tanımak istiyorsanız siz zaten yanlış yerdesiniz. Şangay'ın, kapitalist Batı başkentlerinden farkı yok. Gökdelenlerle dolu bu şehirde Çin ve Uzakdoğu kültürünü yansıtan örnekler bir elin parmakları kadar az.

Pudong

Şangay’ın yeni yüzü olarak ortaya çıkan bu bölge için şehrin karakteristik yüzü denebilir. Şangay'ı temsil eden fotoğrafların çoğunda, bu yazının kapak fotoğrafında olduğu gibi, nehrin diğer yakasından; Puxi'den çekilmiş Pudong silüeti yer alır. Çin'in dışa açılım politikalarının başında, Şangay’ın bu bölgesi yerleşime açılarak şehrin finans ve ticaret merkezi haline gelmiş. Hemen, hemen şehirdeki gökdelenlerin tamamına yakını bu bölgede bulunuyor. Hava karardıktan sonra, rengârenk ışıklar altında Pudong, kapak fotoğrafında görüldüğü gibi, harika görüntülere sahne oluyor. Saat 23.00'den sonra ışıklar söndürülüyor, şaşaalı ışıklandırma yerini normal aydınlatmaya bırakıyor.                                            

Bölgede yapılanmanın başladığı yıllarda peş peşe, Şangay'ın ve Çin'in, hatta dünyanın en yüksek binaları dikilmiş. Birbirleriyle yarışırcasına her yeni yapılan, bir öncekinden daha yükseğe çıkmış. Bu binalar genellikle alışveriş mekânları, ofisler, restoran ve seyir katları amacıyla yapılmış. Bazıları otel olarak bile kullanılıyor.

Doğu'nun İncisi Kulesi - Oriental Pearl Tower

Pudong'daki en görkemli yapılardan biri olan "Doğu'nun İncisi Kulesi- Oriental Pearl Tower" da Pudong'da, Huangpu nehri kıyısında bulunuyor. Solda, Kulenin Şangay Dünya Finans Merkezi'nden çekilmiş fotoğrafını gördüğünüz. kule, 14 katlı. İnci Kule'si aslında bir TV kulesi olmakla beraber Şaghay'ın en turistik yerlerinden biri. İçinde alışveriş alanları ve restoranlar da bulunuyor.

Bu özgün ve simgesel yapı, Şangay Dünya Finans Merkezi bitmeden önce, 468 m yüksekliği ile Şangay’ın en yüksek yapısıydı. Yapımına 1991 yılında başlanan ve 1995 yılında tamamlanan kule,  bugün Çin’in ikinci, dünyanın ise altıncı en yüksek TV kulesi. TV kulesi olduğu için "Dünya Gökdelenleri" sıralamasında yer almıyor. Kule 11 küreden oluşuyor. Kuleyi gezenler genellikle 263 metre yüksekliğindeki orta küreye çıkıyor.  Asansörler çok hızlı olduğu için 35-40 saniye içinde bu kata ulaşabiliyorsunuz.

Buradan merdivenle iki kat aşağıya indiğinizde Şangay'ın bir başka panoramasına şahit oluyorsunuz. Eğer Şangay gezinizde zamanınız kısıtlıysa, panoramik olarak sadece bir yeri görebilecek zaman ayırabiliyorsanız, size Finans Merkezi yerine İnci Kulesi'ni öneririm. Zira burası size etrafı 360 derece görme imkânı veriyor. Üstelik zeminin bir kısmı cam olduğu için, insanı ürpertse de, çok daha heyecan verici bir görünümle karşılaşıyorsunuz.

TV kulesine çıkmanın bedeli 220 Yuan, (35 Dolar). Bu ücrete aşağıdaki Şehir Müzesi- Municipal History Muesum girişi de dahil. Kulede yemek yemeye kalkarsanız, en azından 300 Yuan ödemeyi göze almalısınız.  Fakat yılan gibi kıvrılan Huangpu Nehri'nin, limanın, Bund'un görünümü harika.

Kuleye çıkmayı düşündüğünüzde hava durumuna muhakkak göz atın. Kirli ve puslu hava, görüş mesafenizi azaltabilir. Huangpu Nehir turunun kalkacağı Pearl Dock buraya çok yakın, buraya kadar gitmişken bu geziye de katılabilirsiniz.

Jin Mao Kulesi - Jin Mao Tower

Jin Mao Kulesi'nin yapımına 1994'de başlanmış. 1999 yılında tamamlandığında, Çin'in en yüksek binası olan kule 88 katlı ve 421 m. yüksekliğinde (İnci Kulesi TV kulesi olduğu için "Dünya Gökdelenleri" sıralamasında yer almıyor). Bu unvanını, 2008'de "Şangay Dünya Finans Merkezi" yapılıncaya kadar korumuş. İçinde alışveriş mekânları, ofisler, restoranlar ve seyir katı bulunuyor. 53. katından itibaren Hyatt Regency tarafından otel olarak işletiliyor. En üst katı (88. kat) ise seyir katı olarak kullanılıyor. Yapıldığında dünyanın en yüksek oteli olarak ünlenmiş.

Jin Mao Tower'ın en üst 4 katı, geceleri özel olarak ışıklandırılıyor. Kulede bar, gece kulübü diskotek gibi eğlence yerleri de bulunuyor.  Solda, Kulenin Şangay Dünya Finans Merkezi'nden çekilmiş fotoğrafını görüyorsunuz.

Şangay Dünya Finans Merkezi - Shanghai World Finance Center 

Pudong'da ilk göze çarpan yerlerden birisi, Şangay, Dünya Finans Merkezi. 101 katlı binanın inşaatına 1997 yılında başlanmış, 1,2 milyar Dolar harcanarak 2008 de bitirilmiş.  Binada; ofisler, oteller, müzelerin yanı sıra bir de seyir katı bulunuyor. Siviller için çıkılabilecek en yüksek noktada yer alan seyir katının, yerden yüksekliği 474 m.

Finans Merkezinde 91 adet asansör bulunuyor. Üç asansör değiştirilerek çıkılan seyir katı, 2009 yılında "Guinness Dünya Rekorları" tarafından dünyanın en yüksek gözlem katı olarak tescil edilmiş. Bugün Şangay Kulesi, 632 metre yüksekliği ile onu geçince şu anda Şangay'daki en yüksek 2. bina konumuna düşmüş.

Gökdelenler için en büyük tehditlerden biri olan şiddetli rüzgârların etkisini azaltmak için, binanın tepesine büyük bir yuvarlak boşluk açılması düşünülmüş. Çin mitolojisinden esinlenerek önceleri bu yuvarlağın bir karenin içerisinde, dairesel bir boşluk olması tasarlanmışsa da bunun Japon bayrağını çağrıştıracağı düşünülerek proje değiştirilmiş. Bunun yerine; rüzgârın gökdelen üzerindeki etkisini azaltmak amacıyla gökdelenin tepesinde geometrik bir boşluk bırakılmış.  

Puxi

Çok sayıda tarihi yapıya ve tapınağa sahip Eski Şangay bölgesi etkileyici bir bölge. Aşağıda detaylıca anlatılan yerlerden başka Jing’an Tapınağı, Longhua Pagodası ve Lu Xun mezarı da tarihi yapılar arasında en dikkat çekici olanlardandır.

Bund

Bund, Huangpu nehrinin batı yakasında yer alan, Şangay'ın en ünlü turistik yerlerinden biri. İsminin anlamı "İskele". Bir diğer adı da Waitan. 1842 yılında, İngiliz hâkimiyetine geçmeden önce, sazlıklarla kaplı bir bataklık olan bölge, zamanla gelişmiş ve Pudong bölgesi yapılanmasından önceki dönemde, Şangay'ın ticaret ve finans merkezi haline gelmiş. Özellikle 1930'larda Barok, Gotik, Romanesk ve Çin mimari tarzlarda inşa edilen görkemli binalarda; konsolosluklar, Şangay Posta Binası, Çin Ulusal Bankası gibi büyük banka merkezleri, ünlü gazetelerin büroları vb. işyerleri yer alıyor. 

Şangay'ın geçmişini bugüne taşıyan bölgede sabahın erken saatlerinden itibaren ilginizi çekecek enstantaneler bulacaksınız. Yerli halkın yaşamına ortak olmak istiyorsanız, erkenden kalkıp onlarla birlikte Tai Chi egzersizleriyle güne başlayabilirsiniz. Genellikle parklarda, meydanlarda, açık alanlarda Tai Chi hareketleri yapan gruplara sık rastlayacağınız yerlerden birisi de Bund. Sonrasında Bund'da yürüyüş yapan, koşan, uçurtma uçuran yerli halkı keyifle izleyebilir, nehrin diğer tarafında kalan Pudong bölgesinin yükselen gökdelenlerini, mimari şaheserlerini izleyebilir, fotoğraf çekebilir, bölgede alışveriş yapabilirsiniz.

Bund'un akşam saatleri ise başka bir seyir keyfi veriyor. Güneş batışını Waibaidu Köprüsü üzerinden izlemek, Şangay'ın ritüellerinden biri olmuş. Akşam saat 19.00'dan itibaren (Yazın 20.) nehrin her iki yakası ışıklandırılıyor.  Işıklar altındaki Pudong'u seyredebileceğiniz en iyi yer; Bund. Zaten görkemli bir manzara sunan binalar, rengârenk ışıklar altında, nehrin üzerine yansıyan ışltılarıyla size muhteşem görüntüler sunuyor. Nehir turu yapan ışıl, ışıl tekneler bu görüntüye ayrı bir dekor katıyor.

Nehrin karşısına geçebileceğiniz ilginç de bir tünel var burada. Rengârenk ışıklarla aydınlatılmış, 650 metrelik tünelden karşıya, 3-5 dakikada geçebilirsiniz. Ulaşım aracı olma dışında fazla ilginç bir deneyim sunmuyor.

Nanjing Road

 Nanjing Yolu, kenti iki parçaya bölen Huangpu Nehri boyunca uzanan, 5,5 kilometre uzunluğunda bir alışveriş caddesi. Caddenin her iki tarafında yer alan Çin ve batı mimarisi tarzındaki tarihi binalar eşliğinde; sahte ürün satan yapışkan satıcılar, sizi kendi restoranına çekmeye çalışan çığırtkanlar, mağazalardan ellerinde paketlerle çıkan insanlar, birilerine çarpmadan, kısa manevralarla ilerlemeye çalışan insan kalabalığı size bildik görüntüler sunuyor.

Afyon Savaşlarından sonra İngiliz'lere tahsis edilen ayrıcalıklı bölge sınırları içinde kalan Nanjing Yolu, doğu tarafında Bund’dan başlıyor, batıda Jing’an Tapınağı'na kadar devam ediyor. Cadde üzerinde geleneksel ve yerel ürünler sunan çarşılar, AVM'lere, uluslararası tanınmış markaların ürünlerini satan mağazalar, birbirinden şık restoranlar eşlik ediyor. Alışveriş düşünmüyorsanız burada çok vakit kaybetmemenizi öneririm.

Aynı zamanda değişik heykellere de ev sahipliği yapan caddede yürümek istemeyenler için bir de mini tren dolaşıyor. Ücreti 20 Yuan.

Fransız İmtiyaz Bölgesi

Şangay Fransız İmtiyaz Bölgesi, ŞangayIn Huangpu bölgesinde, nehir kıyısında tarihi bir yer. İngilizlerle beraber Afyon Savaşı'nı kazanmasıyla, Fransızlara da bu bölge, imtiyazlı bölge olarak tahsis edilmiş. Fransız İmtiyaz Bölgesi, 1849 yılından 1946 yılına kadar Fransa'nın bir toprağı olarak yönetildi. 1900’ün başlarında, Fransız mimarisi ile şekillenen bölge şu anda gökdelenler ile dolu olmasına rağmen hala Fransız havası hissediliyor.

Bu bölge de seçkin restaurantların ve barların  merkezi.

Şangay'ın en pahalı evlerinin yer aldığı Fransız Mahallesinde, ağaçlarla kaplı caddelerde dolaşırken butik mağazaları inceleyebilir, kafelerinde oturabilir, yukardaki katedrale çıkabilir, etraftaki ilginç evleri görebilirsiniz. Eğer Çin devrim tarihi ile ilgileniyorsanız Zhou Enlai'nin evi ayrıca ilginizi çekecektir.

Son yıllarda görülen yeni yapılanmalara rağmen, bölgenin süregelen özgün karakteri, Fransız Mahallesini Şangay'ın ana turistik mekânlarından biri yapıyor. Giderseniz en az 2-3 saatlik bir süreyi göze almalısınız.

Xintiandi

Fransız Maallesinde, Şangay'ın ortasında, eski Şangay yaşantısı ile modern Şangay'ın iç içe geçtiği Xintiandi bölgesini görmelisiniz. Bölgenin kuzeyinde birçok modern restoranlar, AVM'ler olmakla beraber bölgenin esas özelliği; güneydeki, Shikumen denilen, Batının tarzı ile Çin mimarisinin karışımından doğan, özgün tarzda evlere sahip olması. Nasıl Pekin'deki "Hutong"lar geleneksel Pekin yaşantısına uygun karakteristik evlerse, 1860'larda ortaya çıkan Shikumenler de Şangay'ın eski larakteristik evlerinin özelliklerini taşıyor.

Shikumen, "Taş çerçeveli kapı" anlamına geliyor. Bu evlerin, taş çerçevelerinin Rsm 20 b dışında en belirgin özelliği;  oymalı ahşap kapıları, yüksek tuğla duvarları olması. Kapı dar, uzun bir avluya açılır. Kapıları bu avluya açılan, balkonlu veya teraslı evler yan yana, bu avlu etrafına dizilir. Şangay'da bir zamanlar 9 bin shikumen varmış. Shikumenlerde bir zamanlar Şangay nüfusun % 60'ı yaşarmış. Dış duvarları kırmızı tuğlalı, taş çerçeveli kapıları olan bu evlerden ayakta kalanlar, hala orijinal hallerini koruyorlar Hızlı gelişme ve şehirleşme sonucunda 2-3 katlı bu binaların çoğu yıkılmış. Yapılan yeni binalar ise nüfustaki yoğunlaşma nedeniyle büyük apartmanlar olmuş.

Özel yaşamla ortak yaşamı böylesine bir araya getirmeyi başarmış, tamamen Şangay'a özgü Shikumenlerin sayısı, ne yazık ki gün geçtikçe azalıyor. Yerlerine genç kuşaklara hitap eden barlar, restoranlar, kafeler açılıyor.

Antik Şangay - Old Town ya da Old Street

Şangay'ın turistik merkezlerinin başında gelen yerlerden biri de Huangpu bölgesinin doğusunda kalan  "Tarihi Cadde-Old Town ya da Old Street".  Cadde üzerinde bankalar, kuyumcular, mücevher mağazaları, kafe ve çay evleri, klasik çin oyunlarının gösterildiği tiyatro binaları bulunuyor. Bu büyük caddenin doğusunda, son Qing Hanedanlığına ait konaklar ve müştemilatı yer alırken batısında Ming Hanedanlıklarına ait yerler bulunuyor.

Bölgenin en çok ilgi çeken yerlerinin başında Yuyuan Bahçeleri-Yuyuan Garden geliyor. Cadde üzerinde, o zamanlardan kalan; Tonghanchun Eczanesi, Tarihi Shanghai Çayhanesi, Chunfeng Deyi Çayhanesi, Wuliangcai Glasses ve Deshun Restoranları hala faaliyetlerini sürdürüyor. Burada aynı zamanda geleneksel ipek, fener, elişi gibi Çin antik eşyalarını satam yerler de bulabilirsiniz.

Yine bu bölgede; Confucian Tapınağı, Dongjiadu Katedrali, Baiyun Tapınağı, Fazangjian Tapınağı ve Peach Garden Camii görülmeye değer yerler.

Şehrin Tanrıları Tapınağı -The City Gods Temple

Çin'de, antik zamanlarda, birçok şehrin hamisi bulunurdu. Bu şehirlerde, şehrin hamisi adına yapılmış tapınaklar olur. Şanghay'daki en önemli Taoist tapınak olan "Şehrin Tanrıları Tapınağı", şehrin üç hamisi adına yapılmış; Milli kahramanları General Huo Guang, sivil yöneticilerden Qin Yubo, ve Afyon Savaşı sırasında, şehri koruyan ve İngilizler tarafından savaşta öldürülen General Chen Huacheng. Qin Yubo asker olmamakla beraber o da şehrin kurtarıcılarından. Ölümünden sonra şehirde bir katliama hazırlanan bir komutanın rüyasına girerek onu caydırmış ve halkı kıyımdan kurtarmış.

Tapınağın tarihi 1403 yılına kadar uzanıyor. İçinde 9 konak var. Ming Hanedanlığı zamanında yapılan bu tarihi tapınak, Qing hanedanlığı zamanında popüler olmuş ve etrafındaki yapılanmayla ticaret merkezi haline gelmiş. Bugün adı tapınak olsa da aslında burası tapınaktan çok daha fazlası. Zira insanlar buraya sırf dua etmek için gelmiyor. Burada yerel danslardan tutun, horoz döğüşlerine; hat sanatından akrobatik gösterilere göre çeşitli eğlenceler, festivaller de düzenleniyor.

"Ulusal anıt" kapsamında bulunan "Şehrin Tanrıları Tapınağı"nın bugün en popüler yanı, yerel tadların sunulduğu "Atıştırmalık Meydanı". Öyle ki insanlar; pirinç kekleri, buharlı kurabiyeler gibi ilginç lezzetleri tatmak için, Kraliçe Elizabeth, Bill Clinton dâhil, sabahtan akşama, uzun kuyruklar oluşturuyor.

Yu Yuan Garden (Mutluluk Bahçeleri)

İmparator Jia Jin döneminde inşa edilmeye başlanmış olan 400 senelik Yuyuan Bahçeleri, nefes kesici bir güzelliğe sahip. Çince'de  "Yu", mutluluk demek. Mutluluk Bahçeleri, Ming Hanedanlığı döneminde, İmparatorun valilerinden Pan Yunduan tarafından, ebeveynlerinin huzur ve mutluluk bulmaları için yaptırılmış. 450 yıllık bir geçmişi olan Yu Yuan Bahçeleri, 1982 yılında "Ulusal anıt" kapsamına alınmış.

Rsm 23a Şangay'in en popüler yerlerinden biri olan bu Yu Yuan Bahçelerinin; barındırdığı estetik yapıların ihtişamı, detaylı muhteşem işçiliği; peyzajıyla öne çıkan bahçelerinde bitki örtüsünün havuz ve kayalarla ahengi, üzerindeki zig-zaglı köprüleri, dekorativ duvarlı konakları,  çardakları, yürüyüş yolları insanı büyülüyor.  Her birinin ardında; Çin’den dünyaya yayılan, doğada nesnelerin orantılı konumlandırılmasıyla pozitif enerjinin ortaya çıktığına inanılan Feng Shui felsefesinin, tarihinin, kültürünün izlerini görebiliyorsunuz. 

Yu Yuan Garden, tamamlandığında 20 dönümlük bir alanı ile Şangay'ın en büyük ve ihtişamlı yeri olmasına rağmen bugün fazla büyük sayılmaz. Aile, bahçelerin ve konakların bakımını karşılamak için toplam alanın bir kısmını satmak zorunda kalmış. Neticede bahçe önce 5 dönüme, bugün 2 dönüme kadar düşmüş.

Çinliler şans, uğur, tılsım gibi rastlantılara da inandıkları için burada da birçok yerde, inançlarının izlerini görebiliyorsunuz. Örneğin; kötü ruhların sadece düz yollardan ilerleyebildiği inancıyla, bahçeye ulaşmak için yapılan köprü yola 9 zikzak konulmuş. 9 da rastgele bir sayı değil. Çin kültüründe uğurlu sayıdır. Yeşim taşını her yerde görürsünüz. Yeşim taşı uğur getirir. Çincede "Para" kelimesi ile "Kaplumbağa" kelimesinin telaffuzu Rsm 23 c birbirine yakındır. Bahçede her yerde kaplumbağa figürlerine rastlıyorsunuz. Çin'de kaplumbağa bilgeliği ve onun getireceği bereketi, mutluluğu temsil eder. Bahçe duvarlarında, çatılarda ejderha figürleri görüyorsunuz. Batı'nın aksine; Çin'de ejderhanın uğur getirdiğine inanılır.

Konaklarda kullanılan işçiliğe hayran kalmamak mümkün değil. Bazı odalar, Ming kültürüne bağlı olarak son derece sade eşayalarla donatılmışken bazıları ise aksine barok tarzını andıran abartılı mobilyalarla donatılmış.

Yu Yuan Bahçelerine en az iki saatinizi ayırmanızı öneririm. Bu bölgede yer alan tapınakları,  alışveriş yerlerini, gösterileri, yerel tatları da dahil ettiğinizde bir günüzü bile alabilir.

Yeri gelmişken; Yu Yuan kadar meşhur olmasa da Şangay'da bir çok bahçe ve park bulunuyor; Fransız Mahallesinde yer alan Fuxing Park gibi şehir içinde parklar olduğu gibi, Gongqing gibi Şangay civarındaki orman parklarını da bunlar arasında sayabilirsiniz. Trip advisor'da bunlar hk.da geniş bilgi bulabilirsiniz.

Jade Buddha Temple - Yeşim Buda Tapınağı

Şangay'ın gezilecek ilk on turistik yerleri arasında yer alan Yeşim Buda Tapınağı; Puxi bölgesinde,  Şangay’ın batısında, modern binaların ortasında kalıyor. Ziyaretçiler, tapınakta bulunan iki yeşim taşından yapılmış Buda heykeli için tapınağa geliyor. Çinliler, yeşim taşının insanda negatif enerjiyi yok ettiğine, uğur getirdiğine inanıyorlar.

Eğitim amacıyla Burma’ya giden keşiş Huigen, yıllar süren eğitim sırasında kendisine yeşim taşından yapılmış beş adet Buda heykeli hediye edilir. Şangay'a geri dönerken, o dönemdeki ulaşım zorlukları nedeniyle sadece en beğendiği ikisini yanında götürebilmiş. Huigen, bu heykelleri muhafaza etmek amacıyla, topladığı bağışlarla 1882 yılında bir tapınak yaptırır. Ancak tapınak, İmparatorluk dönemine son veren 1911 ayaklanmalar sırasında neredeyse tamamen yok edildi. Tapınağın daha büyüğü, ilk yerinden biraz daha farklı bir yerde, 1918-1928 yılları arasında yeniden inşa edilmiş.

Burma'dan getirilen iki Buda heykeli, sadece antik kutsal eser olarak değil, aynı zamanda, bembeyaz yeşim taşının, ışıltılı, duru güzelliğini ortaya koyan harika bir porselen işçiliği ile de dikkat çekiyor. Tapınakda bunların dışında; altın, bronz müthiş oyma işçiliğine sahip heykeller de var.  

İşin üzücü yanı; tapınakta fotoğraf çekmeye ne yazık ki izin verilmiyor

Peoples Square

Şehir merkezi denildiğinde ilk akla gelen Bund ise diğeri Halk Meydanı - People’s Square. Huangpu bölgesinde yer alan meydan, şehrin adeta akciğerleri. Şangay Belediyesinin yanında yer alan meydan civarında; Şangay Müzesi,  Madame Tussauds müzesi, Şangay Büyük Tiyatro'su gibi görülmeye değer birçok yer bulunuyor. Meydanın altındaki metro pasajında Şangay'ın en popüler alışveriş yerlerinden biri olan Hong Kong AVM'yi de görebilirsiiniz.

Ama daha güzel vakit geçirip hava alabileceğiniz yer; meydandaki Halk Parkı diye de bilinen Renmin Parkı.  Huzur verici, yemyeşil bu parktaki çayhanede huzur içinde bir yandan çayınızı yudumlarken bir yandan da etrafı inceleyebilirsiniz. Çinli erkekler ve kadınlar birlikte dans ediyor, Tai Chi yapıyor, oyun oynuyor, müzik yapıyor; kâğıt, satranç, domino gibi oyunlar oynuyor, dans ediyor şarkı söylüyor… Bu arada kulak temizleyiciler, oturduğunuz yerde size masaj yapanlar, resminizi, karikatürünüzü çizenler… Birbirinden ilginç görüntüler keyfinize keyif katıyor.

İlginç görüntülerden birisi de "Çöpçatan köşesi"; yaşlı insanlar önlerine açtıkları şemsiyelerin üzerine astıkları kâğıtlara, genç çocuklarının fotoğrafını koyup yaş, boy vb özelliklerini yazarak sergilemeleriydi. Aslında benzer ilanlara ağaçlarda, panolarda da rastlıyorsunuz.

Parkta bir de suni göl var. Sandal kiralayıp dingin sularda kürek çekebilirsiniz. Ya da çiçek bahçelerine gidebilirsiniz. Orkide bahçesinde 1200 kadar değişik tip ve renkte orkideleri görebilirsiniz. Ya da 200'den fazla bonsainin bulunduğu Bonsai bahçesine gidip  Çin Bonsai sanatının eserlerini hayranlıkla izleyebilirsiniz. Pek az şehirde, şehir merkezinde bu kadar büyük ve yeşil park vardır. Keyfini çıkarmaya doyamayacaksınız.

Meydana 1, 2 ve 8 no.lu metrolarla ulaşabilirsiniz.

Kültür

Pekin, Çin'in siyasal başkenti iken Şangay da kültür başkentidir. XIX. yüzyılın ortalarından beri Batı kültürü ile etkileşim içinde olması ve  Çin'in ve dünyanın her yerinden aldığı kitlesel göç sonucunda Şangay, farklı kültürlerin birbirine geçtiği bir şehir oldu. Bu özelliği sayesinde Çin'de ilk motorlu arabanın sürüldüğü, demiryolu raylarının döşendiği, modern kanalizasyon şebekesinin kurulduğu yer Şanghay'dı. Müzeler, sanat galerileri, tapınaklar, birbirinden ilginç tiyatro, sinema, opera ve konserler olmak üzere pek çok kültür faaliyetini bu şehirde birarada bulabilirsiniz. Bunun yanında badminton, bisiklet, tenis, yüzme, golf, olta balıkçılığı, avlanma, paten, bilardo, bowling de izleyebileceğiniz sportif aktiviteler.

Doğu-Batı sentezinin en bariz örneğini mimaride görebilirsiniz. Tam bir mimari galeri olduğunu söylediğimiz Şangay'ın gökdelenlerinden yukarda bahsetmiştim. Dünyada en fazla gökdelenin bulunduğu 5. şehir olan Şangay'ın en özgün mimari tarzının Shikumenler olduğundan da bahsetmiştim. Bugün hala hızlı şehirleşmeye direnmeye çalışan Shikumenler, tipik olarak iki veya üç katlı, tuğladan yapılmış,  dışarıdaki gürültüyü azaltmak ve sosyalleşmek için avlusu olan, taş kemerli ahşap kapılarla korunan yapılar. Batı mimari kültürünün geleneksel Çin mimarisi ve sosyal hayatı ile harmanlanmasından doğan bu mimari tarzı ve buradaki yaşamı sergileyen bir de "Shikumen müzesi bulunuyor. Balmumu figürler ve hologramlar yapılan canlandırmalar o kadar gerçekçi ki, oradaki yaşamın kokusunu, yaşantının seslerini hissediyorsunuz.

Şangay mimarisinin başka özellikleri de bulunuyor. XX. yüzyıl erken dönemine ait, HSBC binası gibi Neo klasik tarzda binalar görebileceğiniz gibi aynı bölgede "Peace Hotel" gibi, 1930'larda ortaya çıkan; Fransız tarzı gösterişli binaları,  geometrik desenler, altın renkli metalik mobilyalarla donatan, Fransız mimari stili Art Deco'nun ihtişamlı yansımasını da görebiliyorsunuz. Şangay aslında dünyada en fazla Art Deco tarzı bina barındıran şehir. Bunda, Art Deco'nun çıktığı yıllarda, kentte bir inşaat furyasının başlamış olmasının elbette etkisi var.

Öte yandan Şangay'da Sovyet neoklasik örneklere de rastlıyorsunuz. 1920'lerde, Rus Devriminden kaçan 20.000 kadar Beyaz göçmen Şanghay'a yerleşti. Öyle ki Şanghay Rusları, şehirdeki en büyük ikinci yabancı topluluğu haline geldi. Buna rağmen, 1948'de devrim sonucunda Komünist bir rejim kurulunca, yeni  komünist rejimin en önemli destekçisi Ruslar oldu. Bunun etkisiyle Şanghay'da, Sovyet neoklasik mimarisine, Stalinist mimariye sahip  binalar da görmek mümkün.

Bunların yanında, Şangay; Doğu'nun İncisi Kulesi, neon ışıklı Yan'an Elevated Road gibi fütüristik binalarla, son yıllarda ortaya çıkan "Siberpunk kültürü" örneklerine de sahiptir, hatta bu kültüre öncülük ettiğini bile söyleyebiliriz.

Bu ve benzeri diğer örneklerle Şangay, mimari bir galeriye benzetiliyor.

Müzeler

Şanghay'ın bölgesel ve ulusal öneme sahip müzeleri ile tam anlamıyla bir kültür kenti. En önemli müzeleri olarak gördüğüm ve aşağıda ayrıca bilgi verdiğim dünya çapında önemli müzelerinin dışında; önemli arkeolojik ve tarihi bilgileri içeren Songze Kültür Müzesi, Birinci Ulusal Kongresi Müzesi, Postane Müzesi, Rockbund Sanat Müzesi, MoCA Çağdaş Sanat Müzesi, gibi; küçük, kendi alanında uzman müzeleri de var. Ayrıca Xintiandi, M50 Sanat Bölgesi ve Tianzifang'da yoğunlaşan birçok sanat galerisi ile Şangay, tam bir kültür şehri.

Şangay müzesi

Huangpu bölgesinde bulunan Şanghay Müzesi, antik Çin bronz koleksiyonu da dahil olmak üzere, dünyadaki en iyi Çin tarihi eser koleksiyonlarından birine sahiptir. Her yıl yaklaşık 2 milyondan fazla ziyaretçi ağırlayan müze, ülkenin dünya standartlarındaki ilk müzesi. 130.000 den fazla eser barındıran müzede; bronz, seramik, hat, mobilya, yeşim taşı, antik sikke, mühür ve heykeller bulunmaktadır.

Tüm galeriler kendi içinde değerli parçalar barındırıyor ama özellikle Seramik Koleksiyonu, Müzenin en kıymetli hazinesi olarak değerlendiriliyor. Neolitik çağdan günümüze kadar gelen çok kıymetli 500’den fazla eser son derece etkileyici. Heykel galerisinde ağırlıklı olarak Budist heykeller göze çarpıyor. Dördüncü kattaki Ming ve Qing Hanedanlıkları dönemine ait mobilyalar da  ilginizi çekecektir.

Şangay tarih müzesi

Şangay Tarih müzesi, Doğu'nun İncisi Kulesi'nin alt katlarında yer alıyor. Müzede bin kadar seçkin eski eser ve 100'den fazla balmumu heykeli, teknolojinin imkanları kullanılarak sizi şehrin geçmişine doğru bir yolculuğa çıkarıyor. Şangay, Afyon Savaşı sonrası gelişen bir şehir olduğu için Şangay Tarih Müzesi de özellikle koloniyel yaşam görüntüleri öne çıkıyor.

Müzenin giriş katı sizi koloniyel dönem Şangay'ının sokak görüntüleri ile  karşılıyor. XX. yüzyıl başlarında, Şangay sokaklarında görülen otomobiller, tramvay ve sedanlar, çekçek arabaları hatta o zamanki trafik polisi bile canlandırılmış. Ama bu bölümde en dikkat çeken,  yüz çocuğu temsilen zamanın eserlerinden figürlerle donatılmış düğün arabası.

Bir diğer bölümde, Şangay'daki ilk imtiyazlı bölgeler ve Shikumen yaşantısı yer alırken, Rsm31 onun yanında köy hayatı, fakir insanların kayık evlerdeki yaşantısı, bunlarla tamamen tezat teşkil eden, eğlence hayatı, alış veriş dünyası, bar, kafe ve çayhanelerin atmosferi, Şangay borsasındaki hareketlilik fevkalade güzel bir şekilde canlandırılmış.

Müzenin tamamını gezmeniz için yarım gününüzü ayırmalısınız. Ama değecektir. Özellikle nehir kıyısındaki Bund'un, dalgalarla gerçek su etkisi uyandıran canlandırmasını özellikle belirtmeden geçemedim.

Bilim ve teknoloji müzesi

Şangay Bilim ve Teknoloji Müzesi, Huangpu Nehri’nin doğusunda, Century Meydanı’nda yer almaktadır. Müze; doğa, kültür ve teknoloji arasındaki ilişkiyi gözler önüne seriyor. Hem yetişkinlere, hem de çocuklara; ayrı, ayrı bölümlerde hitap edecek şekilde düzenlenmesi de müzenin bir başka özelliği.

 Adına uygun bir mimaride yapılmış müzede; yaban hayatı, hayvanlar dünyası, böcekler dünyası, insan vücudu anatomisi ile ilgili çeşitli bilgiler; fotoğraflar, animasyonlar ve metaverse gibi görsel efektlerle sergileniyor. Müzenin en ilginç yerlerinden birisi de robotlar dünyasının tanıtıldığı bölüm.  Özellikle robotların müzik ve dans gösterisinden etkilenmemek mümkün değil.

Bilim ve Teknoloji Müzesini gezerken bende en çok etki bırakan izlenimlerden biri, müzeyi gruplar halinde gezen ilkokul çocukları oldu. Çocuk olmalarına rağmen hepsi ilgi ile müzeyi geziyor, zaman zaman yaşadıkları şaşkınlıkları, çekik gözlerinden okunuyordu. Müze alanında bir de son sinema teknolojisi IMAX ile donatılmış sinema salonu bulunuyor.

Müze Salı-Pazar günleri 09: 00-17: 15 arasında açık. Giriş ücreti yetişkinler için 45 Yuan, öğrenciler 22 Yuan, yaşlılar 37 Yuan.. Müzenin altındaki alışveriş yerinde fiyatlar çok uygun.

Şangay Sanat Müzesi

Kentin Huangpu İlçesi'nde, Halk Meydanı üzerinde yer alan antik Çin sanat müzesi, ülkenin dünya standartlarındaki ilk müzelerinden birdir. Her yıl 2 milyondan fazla kişinin ziyaret ettiği müzede, 120 bin koleksiyonda toplanan; antik bronz, seramik, yeşim taşı, mobilya,   sikke, resim, heykel gibi sanat eserleri bulunmaktadır. Bu bakımdan Asya'nın en büyük sanat müzesidir. Müze binası, antik bir taca benzetilmesi nedeniyle "Doğu'nun Tacı" olarak adlandırılıyor.

Müzede, Çin modern ve çağdaş sanatının kökeni, gelişimi, örneklerle gözler önüne serilirken, özellikle Çin ve Batı sanat tarzlarının harmanlanmasına öncülük ederek modern Çin resim ve heykel sanatının kurucuları arasında gösterilen Çin'li sanatçıların eserleri, kalıcı sergilerde yer alıyor. Aslında Çin resim sanatı batıdan farklıdır. Batı gerçeği resmederken, Çin düşsel, yani  zihinde canlandırılanı resmeder. Bu bakımdan bu ressamların eserleri ayrı bir öneme sahip. Bunların yanında XXI. yüzyıl Çin Sanatı, Pitoresk Çin Sanatı, Tayvan sanatı gibi özel temalı geçici sergiler de Şangay Sanat Müzesinde düzenleniyor.

Performans sanatları da Şangay'da kültürün bir parçası. Batılı anlamda ilk tiyatro eserleri XIX. yüzyıl sonlarında 19. yüzyılın sonlarında misyoner okullarında ortaya çıktı. Onları müzikaller ve operalar takip etti. Özellikle monolog ve kara mizah tarzı oyunları ile insanları güldürürken düşündüren sahne oyunları, hala popülerliğini koruyor.

Şangay'ın, müzik, moda, spor gibi kültürel faaliyetlerde de lider konumunda olduğunu unutmamak lazım.

Şangay Yemek Kültürü

Yemek, Çin sosyal hayatının önemli bir parçası. Bu nedenle Şangay'da hayli gelişmiş bir yemek kültürü var. Şangay Mutfağı aranan, popüler bir mutfak. Yemeklerde şeker, soya sosu, yağ ve deniz ürünleri çok kullanılıyor. Genellikle haşlama, buğulama tarzında pişiriliyor. Et olarak domuz eti kullanıyorlar. Söylenildiği gibi at, fare, köpek eti tüketmiyorlar.

Şangay mutfağının bir başka özelliği; yaşadığı olaylar ve göç dalgalarının sonucunda Fransız, İngiliz, Rus, Alman ve İtalyan mutfaklarından etkilenmiş olması. Bu mutfakların özelliklerinin yerel malzemelere uyarlanmasıyla ortaya çıkan Şangay mutfağının, kendine özgü, ayrı bir lezzeti var.  Bunun en iyi örneklerinden birisi; Şanghay usulü borç çorbası. Ruslara özgü bir yemek olan borç çorbası, yerel malzemelerle yapıldığında aranan bir lezzet. Bunun yanında bir tür Rus salatası olan Olivye salatası vb. örnekleri sıralayabiliriz.

Dünyanın en kalabalık şehirlerinden olan Şangay'da yemek mekânları rsm34 yetmeyeceğinden olsa gerek; şehirde seyyar yemek kültürü çok gelişmiş. Birçok sokak, size sayısız yemek seçeneği sunan yemek tezgâhlarıyla dolu. Çorbalardan, haşlanmış etlerden tutun da kerevit, tatlı ve tuzlu su balığı, deniz atı, karides ve yengeçler dahil çeşitli deniz ürünleri sokaklarda en sık rastlanan yiyecekler. Bunlara bir çeşit mantı olan dumpling ve kızartılmış erişteyi de ekleyebilirsiniz. Başka bir mantı şekli olan Jaozi de çok yaygın. Şunu unutmayın; bu tezgahların arkasına geçemezsiniz, siparişinizi verir, ödemenizi yapar tezgahın öbür ucundan aldığınız yiyeceğinizi, içeceğinizi alırsınız.

Ama siz gidip şık bir restoranda, güzel bir yemek yemek istiyorsanız, o zaman Xintiandi bölgesinde Va Bene, T8 Ye Shanghai, Kabb, Simply Thai, Crystal Jade gibi restoranları düşünmelisiniz. Bund ve Pudong bölgelerinde de size çok farklı alternatifler sunan temiz, güzel restoranlar bulabilirsiniz. Aynı bölgelerde, makul fiyatlı, set menü servis sunan restoranlar da var. Ben öğle yemeklerimden birini,   Xintiandi’de bulunan Xin Fung restoranda yemiştim.  Çok pahalı olmamasına rağmen çok kaliteli bir restoran olduğunu söyleyebilirim. Özellikle "Dumpling"leri ile ünlü olan bu restoranda yer bulmak için 15-20 dakika beklemek zorunda kalabilirsiniz. Bu bölgelerdeki Japon ve Kore restoranları da denemeye değer. 

Şangay'da bizim ağız tadımıza en yakın mutfak, Uygur restoranları. Tabii Kervan Türk, Kebab King, Garlic gibi Türk restoranları da var. Ben her gittiğim yerin yerel tatlarını tatmak istediğim için ben denemedim.

Çinliler tatlıya düşkün bir millet. Kaplumbağa çorbasında olduğu gibi çorbaları bile tatlı olabiliyor. Ya da Tangyuan dedikleri tatlı pirinç böreği gibi. Tangyuan pirinç unu ile hazırlanan hamurun, yağda kızartılıp, üzerine şurup dökülerek servis edilen bir tür Çin tatlısı.   

Sokak yemek kültürü gelişmiş olunca haliyle atıştırmalıklar da çok değişik tarzlarda sunuluyor. Bir kaynağa göre Çin'de 2000 çeşit atıştırmalık bulunuyor. Tabii çoğu prinç odaklı. Bambu yapraklarından, mısır unundan, değişik meyve şuruplarından yapılan kek, kurabiye, tatlıl vb. atıştırmalıkarı da bunlara dâhil edebiliriz.  

Çin'de karnızı doyurmak Avrupa ülkeleri gibi pahalı değil. Sokaktan veya marketlerden alabileceğiniz küçük boy yerel içecekler 8-10 Yuan (Bir dolar) . Ortalama bir restoranda 30 Yuan ödeyerek karnınızı gayet rahat doyurabilirsiniz.

İçecek

Çin’de içecek denince akla ilk gelen; şüphesiz çaydır.  Çinliler çayı bizim gibi yemekten sonra değil, yemek sırasında tüketiyorlar. 2000'den fazla geleneksel Çin çayı çeşidi var. En çok yeşil çay tüketiyorlar. Gül siyah çayı, yüz cildini güzelleştirdiği ile bilinir. Bu nedenle kadınlar arasında en popüler çaydır. Ayrıca kokusu da popülaritesine yardımcı olmaktadır. Siyah çay genellikle kafein içeriği yüksek olan çay türlerinden.

En bilinen çaylardan birisi; Oolong çayıdır. Yaprak stiline, oksidasyon seviyesine, renge ve kavurma derecesine bağlı olarak değişebilen yarı oksitlenmiş bir çaydır. Oksidasyon, çay yaprağının kafein içeriğini arttırmaktadır. Yeşil ve siyah çaylar arasında bir yere düşen, üretimi çok karmaşık olan bu çay,  çok çeşitli tat ve aromaları alabilir. Tıpkı şarap gibi; yiyeceğin tadına bağlı bağlı olarak seçiliiyor. Hafif yemekler ve deniz ürünleri ile hafif oksitlenmiş Oolong çayları tercih edilirken füme veya kurutulmuş et ve tatlılarla daha koyu Oalong çaylarını kullanıyorlar.

Çoğu çay, elde edildikleri bitkinin adıyla anılır. Çaylara farklı lezzetler veren, toprağın kalitesi, yetiştirildiği yerin hava koşulları ve yaprakların işlenme şeklidir. Çayı; buzlu, sütlü gibi değişik şekillerde tüketiyorlar. Çin kültüründe çayın sunumu da törensel bir içeriğe sahip. Çocuklar, küçük yaşlardan bu kültüre nasıl hizmet edeceklerini öğreniyorlar. Sunum kültürünü en güzel geleneksel "Çay evleri"nde yaşayabilirsiniz.

Soya fasulyesinin öğütülmesi ve kaynatılmasıyla elde edilen "Soya sütü" de Çin'de çok tüketilen bir içecektir.  Bitkisel bir süt türü olduğu için son yıllarda Avrupa ve Kuzey Amerika'da da yaygın bir içecek haline geldi.  Özellikle vejetaryenler ve laktoza duyarlı kişiler tarafından normal süt yerine tercih ediliyor. Taze sıkma meyve suları, karışımları da popüler içeceklerden. Benim en sevdiğim,  mango ve muz karışımlısı oldu.

Alkollü içecekler

Çin'de şarap tüketimi oldukça yaygın.  Huangjiu diye bilinen "Sarı şarap"; darı, pirinç gibi tahılların   fermentasyonu ile elde edilen alkollü bir içecek.  Alkol derecesi %15-20 civarında. Sarı olduğu kadar berrak, bej veya kırmızımsı renkte de olabiliyor. Sincan bölgesinde yetişen üzümlerden yapılan Uygur şarapları da meşhur.  Şaraplar kil çömleklerde  saklanıyor.

Baijiu gene tahıldan elde edilen bir Çin likörüdür. Fermente edilmiş bir başka buğday çeşidi olan sorgumdan damıtılarak elde edilir. Berrak renktedir. Alkol derecesi %30'dan fazladır.  Votkaya  benzediği için Çin votkası  olarak bilinir. Maotai bir başka Baijiu türüdür.

Çin'de en yaygın kullanılan alkollü içki; birasıdır.  Başlıca Çin markaları; Tsingtao, Harbin ve Snow'dur. Diğer büyük bira üreticileri Yanjing, San Miguel, Zhujiang ve Reeb'dir.

Şangay’ın Eğlence Hayatı

"Şangay Çin’in en hareketli eğlence hayatına sahip kentidir" demek yanlış olmaz. Eğlence hayatı seçeneklerinin başında da Çin Operası, revü ve akrobasi sirkleri geliyor. ERA Şangay, Şangay Tiyatrosu, Şangay Büyük Tiyatro, Şangay Drama ve Sanat Performans Merkezi, Şangay Sirk Dünyası’nda bu opera ve akrobasi gösterilerini izleyebilirsiniz. İlginizi çekiyorsa dövüş sanatları gösterileri bulunduğunu da unutmayın.   

En eski sahne sanatlarından biri olan akrobasi gösterileri için akrobatlar küçük yaşlardan itibaren eğitilmeye başlanıyormuş. Yıllarca süren eğitim boyunca akrobatlar ciddi ağrılara dayanmak zorunda kalsalar da sonunda vücutları gerekli esnekliğe kavuşurmuş. Ama sonrasında bunu kaybetmemek için aynı ritüeli devam ettirmek zorundaymışlar. Başarı, katlanılan bu zorlukların sonunda geliyor. Akrobatların yaptığı hareketleri yüreğiniz ağzınızda izleyecek, ömür boyu unutamayacaksınız. Motorsiklet şovlarının da aynı derecede popüler olduğunu belirtmeliyim.

Gösterilere gitmek isterseniz, biletinizi 1-2 gün önce önceden almanızda yarar var.  Oteliniz size bu konuda yardımcı olacaktır. Program, genelde her gün, saat 19.30'da başlıyor. O saatlerde trafik çok yoğun olacağı için yeterince önceden çıkmanızda yarar var. 

Kentte çok sayıda bar, gece klübü ve diskotek bulunur. Dans gösterileri yapılan kulüpler, karaoke barlar, canlı müzik yapan grupların bulunduğu barlar ve daha pek çok seçenek Şangay gecelerine renk katıyor. Xintiandi'de bulunan üst düzey restoranlar size hem yemek hem de kabareler, showlar, kankan veya Latin Amerika dansları gibi gösteriler sunuyor. Fiyatları da diğer ülkelere göre oldukça uygun. Geceleri şehri aydınlatan lazer ve neonlar da gece hayatına ayrı bir renk katmaktadır.

Şangay'ın en popüler gece mekanlarından bazıları; Soho, Volar, Attica, Snatch, MT, Dakota’s club, Richy, Bar Rouge,  Barbarossa bar, Zapatas gece klüpleridir. Jazz severler için Cotton Club size dinlendirici bir atmosfer sunuyor.

Kentte yıl boyunca Çin Yeni Yılı, Lantern Festivali, Shanghai Çay Kültürü Festivali, Dragon Bot Festivali, Bira Festivali, Şangay akrobasi ve Şangay Uluslararası Sihir Festivali ve Yarışması gibi etkinlikler düzenleniyor. ’na ev sahipliği yapıyor.

Yapılacak diğer faaliyetler

- Shanghai Ocean Aquarium'a gidebilirsiniz. Dünyadaki benzer örneklerini gördüyseniz çok ilginç gelmeyebilir. Özellikle çocuklu aileler için düşülebilinir. 155 metrelik tünel ilginizi çekecektir.

- Huangpu Nehrini altından geçmeyi ilginç buluyorsanız, bir seçenek olarak düşünebilirsiniz. Bir ucu Bund’da, diğer ucu Pudong’daki Oriental Pearl TV Tower’a kadar uzanan 670 metre uzunluğundaki tünel, 2,5 dakikada nehrin altından karşı tarafa geçmenize olanak tanıyor. Sürekli renk değiştiren ışık gösterisi ve ona eşlik eden ses efektleri altında yapılan bu yolculuğun ücreti 40 Yuan.

 - Uzakdoğu seks kültürünü merak ediyorsanız Pudong’daki g China Sex Culture Museum'a gidebilirsiniz. Uzakdoğu'nun sekse ve erotizme bakışına yakından şahit olabilirsiniz. Hemen Bund Tourist Tunnel’in çıkışında yer alan müzede tarihi ve günümü seks anlayışını ortaya koyan tablolar, porselen çay setlerindeki figürler, çeşitli seks malzemeleri yer alıyor.  Giriş ücreti 20 Yuan.

 - Huangpu Nehrinde bir tekne gezisine katılarak, nehrin her iki yakasını da görme fırsatını yakalayabilirsiniz. Tekne turunda Nanpu Köprüsü, Yangpu Köprüsü ve Oriental Pearl TV Tower’un birlikte oluşturduğu manzara görülmeye değer. Koloni dönemine ait yapıları barındıran Bund'u nehirden seyretmek başka bir heyecan.  Özellikle Bund ve Pudong’un ışıklandırıldığı aksam saatlerindem meşhur Şangay siluetinin görülebileceği tekne turundan keyif alacaksınız.  

 - Şangay ve çevresi; Zhujiajiao, Zhouzhuang, Tongli, Wuzhen, Xitang, Nanxun and Luzhi gibi tarihi su şehirleri ile çevrilidir. Bu şehirler; şırıltılı akan dereleri, kemerli köprüleri, parke taşlı sokakları, nehir kıyısındaki çayhaneleri, kireç badanalı bembeyaz evleri ile ilgi çekmektedir. Buralara yapacağınız huzur dolu bir tekne turu da ilginizi çekebilir.

  - Çocuklu aileler için Şangay Disneyland'e gitmek için eğlendirici olacaktır. Hem yetişkinler hem de çocuklar için düzenlenmiş alanlarda Disney karakterleri ile tanışabilir, parklarında dolaşabilir, alışveriş yapabilirsiniz.

Şangay'da Alışveriş  

Şangay; uluslararası büyük markaların lüks ürünlerinden, ucuz ama kaliteli yerli mallara  kadar uzanan geniş bir yelpazede sunduğu seçeneklerle adeta bir "Alışveriş cenneti". Alışveriş merkezleri, yeraltı çarşıları, alışveriş caddeleri ve yerel pazarlarda hem Çin'e ait pek çok ürünün hem orjinalini hem de taklitlerini bulabilirsiniz.  Son yıllarda şikâyetler artınca taklit ürünleri satan birçok çarşı kapatıldı. Cezalar da çok ağırlaştırıldı.

Yuyuan Bahçelerin bulunduğu antik bölge aynı zamanda şehrin önemli alışveriş noktalarından birisi. Bölgede yer alan irili ufaklı dükkânlarda iğneden ipliğe istediğiniz hediyelik eşyayı bulabilirsiniz. Magnetler, her türlü ipek ürünler, çantalar, tişörtler, yeşim taşından objeler, inciler, Çin'e özgü ejderha figürleri, her türlü çay ilk aklı gelenler.

Bir diğer alışveriş caddesi, trafiğe kapalı NanJing Caddesidir.  Şangay'ın en popüler alış veriş yerlerinden olan bu caddede Xiang Yang Lu Fashion Market, dünyaca ünlü markaları bulabileceğiniz en popüler alanlardandır. Taklit ürün arıyorsanız, en ünlüsü ve merkezi olanı West Nanjing Road üzerindeki 580 numara. Fransa İmtiyazlı Bölgesi'ndeki Huaihai Road, North Sichuan Road, Middle Tibet Road, Yuyuan Bazaar, Xujiahui Shopping City diğer alışveriş bölgeleri. Buradaki markaların ucuzluğu konusunda şaşırabilirsiniz.

Antika meraklıları için Dongtai Caddesi en iyi adres. Cheongsam adıyla anılan özel ve uzun yerel motiflerle süslü elbiseler de Şangay’dan alınacak en güzel hatıralık eşyalardan. Şifalı otlar, ilaçlar satan Song Jiang’daki tarihi Yu Tian Cheng Tang Eczanesi de meraklıları için ilginç bir ziyaret noktası.

Büyük mağazalar dışında her satıcıyla pazarlık yapmlısıanız. Fiyatlar kimi yerlerde onda bire kadar düşmektedir. 1100 Yuan denilen North Face yağmurluğu 60 Yuan'a, 200-250 Yuan istenen T-shirtleri 25-40 Yuan'a, 150-200 Yuan istenen Bluetooth Hoparlorü 30 Yuan'a alabilirsiniz. Bazen de özellikle sokak satıcılarını buna ikna ettiğime üzüldüğümü söylemeden geçemeyeceğim.

Şangay’da Nerede Kalınır?

Çin’deki çoğu kentin aksine Şangay, konaklama seçeneklerinin zenginliğiyle ziyaretçilerini şaşırtır. Şangay’ın tarihi bölgesi Puxi hem klasik hem modern, bol yıldızlı lüks ve kaliteli otellere ev sahipliği yapar. Huangpu Nehri’nin doğu yakasındaki Pudong da konaklama için zengin alternatifler sunar.

Şangay'a gelen turistlerin çoğu, Bund, Halk Meydanı, ve Nanjing Road'a yakın otelleri seçiyor. Disneyland çevresi de revaçta.  Bu bölgelerde, sundukları panoramik şehir manzarası nedeniyle gökdelenlerde bulunan oteller daha çok tercih ediliyor. Seçenekler arasında, Fransız Mahallesindeki otantik villaları da düşünebilirsiniz. Lüks ve gelenekselliğin birleştiği bir yer arıyorsanız, art deco mimarinin bir örneği olan Le Sun Chine, size hitap edebilir.  bakmayın. Old House ise daha geleneksel eşyalarla dekore edilmiş bir otel.

İklim, ne zaman gidilir, ne kadar kalmalı

İstanbul'a benzeyen iklimiyle Şangay, tropikal iklim etkisinde, sıcak ve nemli bir yer. Fakat puslu ve kirli havası olduğunu belirtmek lazım. Şangay'ı ziyaret etmek için en uygun zaman; eylül-kasım arasıdır. Zamanınız buna uygun değilse nisan haziran ayları arasını da düşünebilirsiniz.

Yaz aylarında, öğle saatlerinde hava sıcaklığı 35-36 derece civarındadır. Kış ayları ise soğuk ve yağışlıdır. Gündüz 10 dereceler civarında olan hava sıcaklıkları, gece sıfır derece civarına düşer. Sibirya'dan gelen rüzgarlar nedeniyle, dönem dönem dondurucu soğuklara da rastlanmaktadır. Ama ilkbahar ılıman geçer. Nisan  mayıs aylarında hava 20°C civarındadır. Ancak havanın değişken olabileceğini, her an beklenmedik yağmurlarla karşılaşılaşabileceğinizi unutmayın.

Şangay'ı gezmek için  en az üç günü ayırmalısınız.  1-7 Ekim arası Ulusal günleri olduğunu unutmayın. Gitmeden tatil günlerini not etmenizde yarar var.

ULAŞIM

THY’nın İstanbul-Şangay direkt uçuşu, İstanbul'dan saat 23:00'te kalkıyor, ertesi gün, yerel saat ile 16.00'da Şangay'ın yeni havaalanı Pudong havaalanına iniyor. Bir başka deyişle; neredeyse gece İstanbul'da uykuya dalıp, sabah uyandığınızda kendinizi Şangay'da buluyorsunuz. 

Havalimanı Şangay'a taksiyle 40 dk. mesafede. Havaalanından şehire; taksi, otobüs, 3 no.lu  metro hattı veya MAGLEV denilen manyetik trenle ulaşabilirsiniz. Raylara temas etmeden, 450 km hızla, uçar gibi giden MAGLEV trenler, 7-8 dakikada sizi Longyang Lu metro istasyonuna ulaştırabiliyor. Buradan gideceğiniz bölgeye göre gerekli aktarmaları yaparak istediğiniz bölgeye ulaşabilirsiniz Tren biletini havaalanındaki otomatlardan, 50 yuan ödeyerek alabilirsiniz. Metro ile yolculuk ise bir saat kadar sürüyor. Çünkü 30 durak sürüyor, Taksi ücreti 150 Yuan civarında. Bir seçenek de 30 yuan ödeyerek Havaş gibi hizmet veren otobüsleri kullanmak.

Şangay metrosu dünyanın en gelişmiş ve büyük metrosu.  16 hatlı geniş ve neredeyse her noktaya ulaşan Metro ulaşımı tüm kenti sarıyor. Bu kadar gelişmiş olmasına rağmen sabah ve akşam iş saatlerinde çok yoğun olduğunu unutmayın. Biletlerinizi turnikelerden geçtikten sonra atmayın. Zira çıkarken tekrar kullanmak üzere makineler sizden geri alıyor.

Otobüs sistemi de gelişmiştir. Yaklaşık 1000 adet otobüs hattı var. Tüm ziyaret noktalarına otobüsle kolayca ulaşabilirsiniz.

Ortalama taksi ücreti 10-20 Yuan aralığındadır. Taksiciler, yolcu bindikten sonra taksimetresini açar ve inişte bahşiş beklemez. İngilizce bilmezler. Gideceğiniz adresi birisine Çince yazdırın. Yoksa elinizdeki harita veya rehber kitaptan gideceğiniz yerin çince yazılışını göstermeniz gerekir.

Nehrin iki tarafını birleştiren tüneller olduğu gibi feribot sistemleri de var. Bunun dışında  ana kara ile Chongming, Changqing ve Hengsha adaları arasında da feribot servisi bulunuyor.

Gitmeden bilmeniz gerekenler

 - Şangay saati bizden 5 saat ilerededir.

 - Piyasada tek geçerli para birimi Yuan (RMB). Bu nedenle iner inmez bir miktar bözdurmanız gerekir. Piyasada çok farklı kurlar geziyor, kontrol etmeden rastgele paranızı bozdurmayın.  Genel olarak büyük otellerin lobilerinde exchange bankamatikleri var.

 - Çoğu yerde kredi kartınızı kullanamayabilirsiniz. Cebinizde yuan taşımalısınız. Kredi kartlınızla sadece banka şubelerinden para çekebilirsiniz.

 - Elinizde mutlaka otelinizin ve gideceğiniz yerin Çince yazılmış adresi olmalı. Latin harfleri tabelalarda yeni yeni kullanılıyor.

 - Çin’de İnternet kısıtlı. Çin siteleri harcinde sosyal medya hesaplarına ulaşmak için VPN kullanmanız gerekiyor.  Gitmeden Çin’de çalışan VPN uygulamalarıyla ilgili araştırma yapmanızı öneririm.

 - Çin prizleri bizimkilerden farklı. Çin'de bulamama ihtimaline karşı adaptör almayı unutmayın.

 - Taksilerde taksimetre var ama bazen çalıştırmak istemiyorlar. Israrcı oulrsanız açıyorlar.

 - Değişik yemeklere karşı mideniz, bağırsaklarınız hassas ise yanınıza ilaçlarınızı almayı unutmayın. 

 - Çoğu Çin restoranındamasalarda çatal yerine geleneksel yemek çubukları bulunuyor. İstediğinizde size çatal bıçak getiriyorlar.  

 - Alkollü içki içmek, sigara içmek ve halka açık yerlerde çöp atmak ağır para cezalarına neden olabilir.

 - Çin’de, hükümet binalarını veya askeri tesisleri fotoğraflamasına izin verilmediği gibi bazı dini yerlerde ve müzelerde de fotoğraf çekmek yasaktır.